Phối hợp các vị thuốc bổ trong Đông Y

CÁCH PHỐI HỢP CÁC VỊ THUỐC BỔ TRONG ĐÔNG Y TỐI ƯU HIỆU QUẢ VỊ THUỐC

Thuốc bổ là gì?

Là những vị thuốc riêng lẻ hoặc bài thuốc phối kết hợp 2 hoặc nhiều vị thuốc có tác dụng lên toàn bộ cơ thể hoặc một bộ phận phủ tạng giúp bù đắp những chỗ thiếu lập lại thế cân bằng cho cơ thể hay nói cách khác: Tái thiết lại thế cân bằng tự nhiên cho cơ thể. Sự mất cân bằng có thể do bệnh lý hoặc do thói quen sinh hoạt không tốt gây ra.

• Trong YHCT, thuốc bổ được chia thành 4 loại: bổ khí, bổ huyết, bổ âm, bổ dương trong đó khí thuộc dương, huyết thuộc âm.
• Thuốc bổ âm: Sử dụng trong các bệnh huyết dịch kém, thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết. Do viêm nhiễm lâu ngày, rối loạn các hoạt động thần kinh thực vật. (Chống chỉ định: Không dùng thuốc bổ âm cho những người tỳ vị hư, tiêu chảy, chậm tiêu).
• Thuốc bổ dương: Sử dụng chữa trị các bệnh dương hư, gồm các phần dương của tạng phủ: Tâm, Tỳ, Thận bị hư tổn (Chống chỉ định: Không dùng cho những người thuộc chứng âm hư sinh nội nhiệt).

Các cặp vị thuốc bổ thường dùng

1. Xuyên khung - Đương quy.

 - Tác dụng: bổ huyết.

 - Bài thuốc: Dành cho phụ nữ mất máu do băng huyết tổn thương: 80g Đương quy + 40g Xuyên khung (Trộn đều, mỗi lần dùng 20g hỗn hợp sắc với 2 bát nước 1 bát rượu trắng lấy 1 bát uống trước khi ăn, ngày 2 lần).

2. Đương quy - Thục địa.

 - Tác dụng: Bổ huyết.

 - Bài thuốc: Bài thuốc kinh điển Tứ vật thang: Bạch thược - Xuyên khung - Đương quy - Thục địa (Mệnh danh: Bổ huyết thánh dược).

3. Đương quy - Hoàng kỳ.

 - Công dụng: Bổ khí, sinh huyết, bổ huyết.

 - Điều trị: thiếu máu, suy nhược cơ thể.

4. Bạch truật - Phục linh. (Khí).

 - Tác dụng: Kiện tỳ, táo thấp, thẩm thấp, lợi niệu.

 - Bài thuốc: Bài thuốc kinh điển tứ quân tử thang Bạch truật - Cam thảo - Phục linh - Nhân sâm. Chủ trị khí hư, dương hư.

5. Đảng sâm - Hoàng kỳ.

 - Công dụng: Bổ phế khí, kiện tỳ.

 - Bài thuốc: Quy tỳ hoàn Đảng sâm 80g + Mộc hương 80g + Bạch truật 160g + Hoàng kỳ 160g + Phục linh 160g + Long nhãn 160g + Hắc táo nhân 160g + Viễn chí 16g + Đương quy 16g + Cam thảo 40g + Đại táo 40g tán bột thêm mật ong làm viên hoàn 9g ngày uống 2 - 3 viên trước bữa ăn 2h. Chữa lo sợ, hay quên, tim hồi hộp, mất ngủ, kém ăn.

6. Đại táo - Sinh khương.

 - Công dụng: Thúc đẩy nuôi dưỡng vệ khí chính khí, bổ tỳ, điều hòa trung tiêu.

 - Bài thuốc: Quế chi thang (Quế chi 9g, bạch thược 9g, sinh khương 9g, chích cam thảo 6g, đại táo 7 quả) sắc nước chia 3 uống trong ngày. Ôn thông kinh mạch, thúc đẩy tuần hoàn máu để phát tán hàn tả.

7. Phụ tử chế - Can khương.

 - Tác dụng: Bổ dương dẫn hỏa.

 - Bài thuốc: Tứ nghịch thang (Phụ tử chế 10 đến 20g, chích cam thảo 4 đến 8g, can khương 8 đến 12g) Sắc nước uống. Tác dụng chính hồi dương cứu nghịch, trị chân tay lạnh, tinh thần mệt mỏi, đau bụng lạnh, miệng nhạt không khát, lưỡi tái rêu trắng, mạch trầm khó bắt.

8. Kỳ tử - Cúc hoa.

 - Công dụng: Thanh nhiệt, bình can, bổ can thận.

 - Bài thuốc: Kỷ cúc địa hoàng thang (thục địa 12g, hoài sơn 12g, sơn thù 8g, đan bì 6g, trạch tả 6g, phục linh 8g, kỷ tử 12g, cúc hoa 6g) Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Chủ trị: chóng mặt.

Tổng kết:

 - Trên đây là cơ sở về khái niện thuốc bổ trong YHCT và giới thiệu một số cặp vị thuốc bổ phối hợp cùng nhau mang lại hiệu quả cao nhất trong bồi bổ khí huyết, bồi bổ âm dương, tăng cường điều tiết chức năng miễn dịch, cải thiện tuần hoàn, hoạt huyết cải thiện trí nhớ, giảm lão hóa não.

 - Các cặp vị giới thiệu trên đều là những cặp vị kinh điển được đúc kết và sử dụng rất nhiều trong Đông Y, rất an toàn và hiệu quả. Hy vọng bài viết cung cấp thông tin bổ ích giúp quý độc giả hiểu và sử dụng thuốc bổ phù hợp và tốt nhất.

Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo bài viết: "Nguyên tắc phối kết hợp các vị thuốc trong YHCT" để có thêm kiến thức và nhiều cặp vị thuốc hay khác.

Chúc các bạn sức khỏe - bình an và mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp!

Thảo Mộc Xanh.