Danh mục các vị thuốc bổ

DANH MỤC CÁC VỊ THUỐC BỔ TRONG YHCT

Có rất nhiều các vị thuốc có tác dụng tăng cường sức khỏe, giúp bù đắp và lập lại cân bằng cho cơ thể đã được ứng dụng nhiều trong Đông Y, an toàn và hiệu quả. Dưới đây là một số vị thuốc bổ cơ bản và các đặc điểm về tính vị công năng của nó:

1. Vị thuốc nhân sâm.

• Thành phần sử dụng: Củ của cây nhân sâm.
• Tính vị: Vị ngọt hơi đắng, tính ôn, Quy vào 2 kinh Tỳ và Phế.
• Công năng: Đại bổ nguyên khí, ích huyết sinh tân, định thần ích trí.
• Chủ trị: Phế hư sinh ho suyễn, tỳ hư sinh tiết tả, vị hư sinh nôn mửa, bệnh lâu ngày khí hư, sợ hãi, tiêu khát.
• Chống chỉ định: Những người có bệnh thực tà không dùng được.
• Đơn thuốc: Độc sâm thang (Nhân sâm 40g, nước 400ml sắc lấy 200ml cho uống từng ít một không kể thời gian). Chữa cơ thể quá suy nhược sau khi mất máu nhiều, thần kinh suy nhược.

2. Sâm ngọc linh.

• Phần sử dụng: Phần củ của cây sâm ngọc linh.
• Tính vị: Vị đắng, mùi thơm nhẹ, tính ấm, Quy kinh Tâm, Thận
• Công năng: Kích thích hoạt động, tăng trí nhớ, phục hồi các chức năng cơ quan của cơ thể, tăng sự thích nghi của cơ thể với các yếu tố độc hại.
• Chủ trị: Suy nhược cơ thể, mất sức lực, nội tiết tố sinh dục kém, sơ vữa động mạch, đường huyết không ổn định.
• Chống chỉ định: Người bụng yếu, lạnh bụng không, phụ nữ mang thai không nên dùng. Tránh dùng vào buổi tối dễ gây mất ngủ.

3. Đảng sâm (Đẳng sâm).

• Phần sử dụng: Phần củ của cây đảng sâm.
• Tính vị: Vị ngọt, tính bình, Quy kinh Tỳ và Phế.
• Công năng: Bổ trung ích khí, sinh tân, chỉ khát.
• Chủ trị: Tỳ hư, ăn không tiêu, chân tay mỏi yếu, phế hư sinh ho, phiền khát.
• Đơn thuốc: Chữa lao mới nhiễm, bệnh ho (Đảng sâm 16g, hoài sơn 15g, ý dĩ nhân 10g, mạch môn 10g, cam thảo 3g, hạnh nhân 10g, khoản đông hoa 10g, xa tiền tử 10g, nước 600ml sắc lấy 200ml chia 3 uống trong ngày).

4. Đan sâm (Sâm đỏ).

• Phần sử dụng: Phần củ của cây đan sâm.
• Tính vị: Có vị đắng, tính hơi hàn, Quy vào 2 kinh Tâm và Can.
• Công năng: Trụ ứ huyết, sinh huyết mới, an thai, chỉ huyết điều kinh.
• Chủ trị: Bệnh về máu, dùng cho phụ nữ trước và sau sinh nở, ăn uống thất thường, xuất huyết tử cung, kinh nguyệt không đều, đau bụng, các khớp xương sưng đau.
• Bài thuốc: Chữa phụ nữ kinh nguyệt không đều hoặc sớm hoặc muộn, thai không yên, đẻ xong máu hôi ra chưa hết, đau khớp xương: Đan sâm rửa sạch, thái phơi khô, tán nhỏ ngày uống 8g chia 2 - 3 lần uống.

5. Huyền sâm (Hắc sâm, sâm đen).

• Phần sử dụng: Phần củ của cây sâm đen.
• Tính vị: Vị đắng, mặn, tính hơi hàn, Quy vào 2 kinh Phế và Thận.
• Công năng: Tư âm, giáng hỏa, trừ phiền, chỉ khát, giải độc, lợi yết hầu, nhuận táo, hoạt trường.
• Chủ trị: Bệnh nhiệt, phiền khát, điên cuồng, yếu hầu sưng đau, ung thũng, tràng nhạc, táo bón.
• Đơn thuốc: Chữa viêm cổ họng, viêm amidan (Huyền sâm 10g, cam thảo 3g, cát cánh 5g, mạch môn đông 8g, thăng ma 3g, nước 600ml sắc lấy 200ml chia làm nhiều lần uống trong ngày hoặc làm nước xúc miệng.

6. Đinh lăng (Mễ dương sâm).

• Phần sử dụng: Phần củ dễ, lá.
• Tính vị: Vị ngọt, hơi đắng, tính bình, quy 5 tạng.
• Công năng: Bổ ngũ tạng, giải độc, bổ huyết, tăng sữa, tiêu thực, tiêu sưng, tăng lực.
• Chủ trị: Mệt mỏi, tắc sữa, căng vú, nước tiểu vàng...
• Đơn thuốc: Chữa mệt mỏi, lười vận động (Rễ đinh lăng phơi khô, thái mỏng 0,5g, nước 100ml, đun sôi trong 15 phút, chia làm 2 - 3 lần uống trong ngày).

7. Nấm linh chi (6 loại: Thanh chi, Hồng chi, Hoàng chi, Hắc chi, Bạch chi, Tử chi)

• Phần sử dụng: Toàn cây phơi sấy khô.
• Thanh chi: Tính bình, không độc, chủ trị sáng mắt, bổ can khí, an thần, tăng trí nhớ, cường khí, chữa viêm gan cấp và mãn tính.
• Hồng chi: Vị đắng, tính bình, không độc, tăng trí nhớ, chữa các bệnh về huyết, thần kinh, tim.
• Hoàng chi: Vị ngọt, tính bình, không độc, làm mạnh hệ thống miễn dịch.
• Hắc chi: Vị mặn, tính bình, không độc, chủ trị bí tiểu tiện, sỏi thận, bệnh cơ quan bài tiết.
• Bạch chi: Vị cay, tính bình, không độc, chủ trị hen, ích phế khí.
• Tử chi: Vị ngọt, tính ôn, không độc, chủ trị đau nhức xương khớp, gân cốt.
• Sử dụng: Linh chi phơi sấy khô, chặt miếng hoặc tán bột đun sôi 15 - 30 phút lấy nước uống hằng ngày, mỗi ngày dùng 2 - 5g nấm linh chi.

8. Hà thủ ô đỏ.

• Phần sử dụng: Phần củ phơi sấy khô.
• Tính vị: Vị đắng, chát, hơi ấm, Quy kinh Can - Thận.
• Công năng: Nhuận tràng, tiêu độc, bổ huyết.
• Chủ trị: Sơ vữa động mạch, tiêu hóa kém, mất ngủ, cao huyết áp, râu tóc bạc sớm, táo bón, suy nhược thần kinh, tinh trùng yếu, ho gà.
• Bài thuốc: Hà thủ ô tán (Đen râu tóc, khỏe gân xương, bền tinh khí, sống lâu) - Hà thủ ô đỏ cạo vỏ thái mỏng, phơi khô, tán bột, ngày uống 4g vào sáng sớm, chiêu thuốc bằng rượu.

 9. Vị thuốc Sâm cau

• Phần sử dụng: Phần dễ củ, phơi sấy khô.
• Tính vị: Vị thơm nhẹ, tính ấm, quy 3 kinh Thận - Can - Tỳ.
• Công năng: Ôn bổ thận khí, tráng dương, mạnh gân cốt, ôn trung, táo thấp, tán ứ.
• Chủ trị: Yếu sinh lý, liệt dương, tinh lạnh, tiểu tiện không cầm, tay chân lưng lạnh.
• Sử dụng: Ngâm rượu hoặc chế biến thực phẩm.

10. Đại táo (Táo đỏ)

• Phần sử dụng: Phần quả của cây táo tàu.
• Tính vị: Vị ngọt, tính ôn, Quy kinh Tỳ - Vị.
• Công năng: Bổ tỳ, ích khí, dưỡng vị sinh tân, điều hòa doanh vệ, hòa giải các vị thuốc khác.
• Chủ trị: Tỳ hư sinh tiết tả, chữa ho, điều hòa khí huyết, các bệnh do doanh vệ không điều hòa.
• Sử dụng: Làm trà táo đỏ, chế biến thức ăn, ăn trực tiếp.

Các vị thuốc bổ sẽ liên tục được cập nhật, giúp các bạn có thêm thông tin, hiểu và sử dụng giúp tăng cường sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh được tốt hơn.

Cảm ơn các bạn đã quan tâm!

Thảo Mộc Xanh.