Huyền sâm, loại sâm có tác dụng kháng sinh

THÔNG TIN ĐẦY ĐỦ VỀ SÂM ĐEN

 Tên gọi:

Tên khoa học: Scrophularia kakudensis Franch. Đây là một loại cây dược liệu quý, được sử dụng lâu đời trong Y học cổ truyền.

Tên thường gọi: Đại nguyên sâm, Hắc sâm, Huyền đài, Trục mã, Phức thảo, Dã chi ma, Nguyên sâm, Huyền vũ tinh, Lăng tiêu thảo. 

Mô tả thực vật:

• Thân: Cây thân thảo sống nhiều năm, cao khoảng 1,5 - 2,3 mét. Thân cây vuông, màu xanh, có rãnh dọc.
• Lá: Lá mọc đối xứng hình chữ thập, có cuống ngắn. Phiến lá hình trứng dài, đầu nhọn vát, mép có răng cưa nhỏ và đều, màu tím xanh.
• Hoa: Hoa mọc thành chùm ở đầu ngọn cây vào mùa hè. Hoa có ống tràng hình chén, cánh hoa hình môi chia làm 5 thùy hơi ngả màu tím xám.
• Quả: Quả bế đôi hình trứng, bên trong chứa nhiều hạt nhỏ màu đen.
• Rễ: Bộ phận dùng làm thuốc là rễ củ. Rễ dài khoảng 10 - 20 cm, phần giữa phình lớn thành củ, hai đầu hơi thon. Mặt ngoài rễ có màu nâu đen, nhiều nếp nhăn dọc.

(Nhận dạng cây củ hắc sâm)

Phân bố: Cây mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam.

Thu hái: Mùa thu hoạch vào tháng 10 - tháng 11 hằng năm là tốt nhất. Rễ đào về rửa sạch, ngày phơi nắng, tối ngậm sương đến khi chuyển màu đen sẫm. Sau phơi lại cho thật khô là được.

Thành phần hóa học: Trong rễ chứa nhiều thành phần hóa học có hoạt tính sinh học như harpagoside, harpagide, verbascoside, flavonoid, saponin,... Trong cao rượu nấu từ sâm đen còn có: phytosterola, alcaloit, tinh dầu, axit béo, saparagin và chất đường.

Công dụng theo Y học cổ truyền:

• Bộ phận dùng: Rễ củ đã phơi hoặc sấy khô.
• Tính vị: Vị mặn, ngọt, đắng, tính hàn. Quy kinh Thận, Phế, Vị.
• Công năng: Tư âm, giáng hỏa, trừ phiền, chỉ khát, giải độc, lợi yết hầu, nhuận táo, hoạt trường.
• Chủ trị: bệnh nhiệt, phiền khát, điên cuồng, yếu hầu sưng đau, ung thũng, tràng nhạc, táo bón, chảy máu cam, thổ huyết, tiểu tiện ra máu, phát ban, mụn nhọt, mẩn ngứa, miệng lưỡi lở loét.

(Tư âm giáng hỏa: Bổ phần âm của cơ thể, làm mát bên trong. Sinh tân: Giúp tăng cường tiết dịch. Lương huyết giải độc: Làm mát máu, giải các chất độc trong cơ thể. Hoạt trường nhuận táo: Giúp tiêu hóa tốt, nhuận tràng. Tán kết nhuyễn kiên: Làm mềm các khối u rắn, tích hòn khối trong cơ thể.)

(Vị thuốc hắc sâm sau phơi sấy)

Công dụng theo y học hiện đại (cần thêm nghiên cứu):

Một số nghiên cứu cho thấy hắc sâm có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, hạ sốt, giảm đau, lợi tiểu, và có tiềm năng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh lý khác. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu khoa học để chứng minh đầy đủ các tác dụng này.

Cách dùng và liều dùng:

Thường dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hoặc phối hợp với các vị thuốc khác trong các bài thuốc cổ truyền. Liều dùng thông thường là 10-20g mỗi ngày.

Đơn thuốc sử dụng nguyên sâm: Sâm đen 10g, cam thảo 3g, cát cánh 5g, mạch môn đông 8g, thăng ma 3g, nước 600ml sắc lấy 200ml chia làm nhiều lần uống trong ngày hoặc làm thuốc súc miệng. Chữa viêm cổ họng, viêm amidan.

Lưu ý khi sử dụng:

• Người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy không nên dùng.
• Phụ nữ có thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Cần thận trọng khi dùng chung với một số loại thuốc tây.

Vị thuốc nguyên sâm là một loại sâm có tác dụng kháng sinh, rất tốt trong điều trị bệnh, có giá trị kinh tế cao. Theo 1 số tài liều thì nó còn được chia ra nguyên sâm bắc và nguyên sâm nam, nhưng thực tế đây là loại cây có từ Trung Quốc sau di thực vào Việt nam, mọc nhiều ở các vùng: Sapa - Lào Cai và Hà Giang.

Cảm ơn các bạn đã quan tâm!

Thảo Mộc Xanh.